گستردگی زبان عربی

معناشناسی اسناد فعل به فاعل

حضور فاعل معنادار است و حذف آن از سوی متکلم بلیغ دال بر غرض

مثلا:

بچه ای که ظرف آبی را روی فرش می ریزد گاهی گوید:

آب ریخته شد

گاهی برای نشان دادن اعصبانیتش از والدین، گوید: آب را #من ریختم!

ذکر فاعل معنای کلام را دگرگون می کند!

هدی الله زیدا

هُدِی زید

اهتدی زید

در جمله اول فاعلیت هدایت مدّ نظر بوده است.

در جمله دوم وقوع آن مدّ نظر بوده است.(گاهی شخص خاص هم مد نظر است که بستگی به مقام دارد)

در جمله سوم قابلیت و فاعلیتِ شخص برای پذیرش مد نظر بوده است.

زیرا هدایت از جانب خداوند متعال برای همه آمده اما:

باران که در لطافت طبعش خلاف نیست
در باغ لاله روید در شوره زار خس

امیر الکلام علیه السلام می فرمایند:

قد بُصّرتم إن ابصرتم و قد هُدیتم إن اهدتیتم و قد ٱسمِعتم إن استمعتم

فعل منسوب به مفعول شده است،یعنی هدایت واقع شده است و در فعل اهتدیتم فاعل، همان مفعول فعل مجهول است تا دلالت کند که هدایت پذیری مربوط به مخاطب است!

هدایت از سوی منبع هدایت آمده است،حال شما باید قدمی در هدایت پذیری بردارید.

(عن بعض المعاصرین مع تصرف)